Şeker Hastalığı ( Diyabet ) , insülin salınımı, insülin etkisi veya bu faktörlerin her ikisinde de bozukluk nedeniyle ortaya çıkan hiperglisemi ( kan şeker yüksekliği ) ile karakterize kronik metabolik bir hastalıktır.
Klinik Bulgu ve Belirtiler
Ağız kuruluğu, sık su içme ve idrara çıkma, kilo kaybı, ilerleyen dönemlerde bulanık görme, ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma, idrar yolu enfeksiyonları, mantar enfeksiyonları, kaşıntı, ciltte kuruma, yorgunluk ile kendini gösteren bir hastalıktır.
Tanı
Açlık Kan Glukozu
≥ 126 mg/dl
Rastlantısal Kan Şekeri (diyabet semptomları var ise)
≥ 200 mg/dl
HbA1c
≥ % 6,5
Burada dikkat edilmesi gereken önemli husus açlık kan şekeri ölçümünün en az 8 saat açlık sonrası bakılmasıdır. Rastlantısal glukoz, gıda alımına bağlı olmaksızın günün herhangi bir saatinde ölçülebilir. Şeker yükleme testi 75 g oral glukoz alımı ile yapılmalıdır. Kişinin laboratuvar ortamında dinlenme halinde beklemesi iki saatin sonunda kan glukoz ölçümü yapılması gereklidir. HbA1c, ancak uluslararası standardize edilmiş yöntemlerle ölçüm yapıldığında tanı testi olarak kullanılabilir. HbA1c testi anemi, hemoglobinopati, gebelik varlığında, C ve E vitamini gibi antioksidan kullanımında tanı testi olarak kullanılamaz.
PREDİYABET – GİZLİ ŞEKER NEDİR?
Şeker Hastalığına ( Diyabet ) geçiş dönemi olarak tanımlanabilen ağırlıklı olarak insülin direncine bağlı gelişen Şeker Hastalığı ( Diyabet ) öncesi dönem. Bu dönemde insüline hücrelerin verdiği cevap azalır. Bu dönemin erken yakalanması Şeker Hastalığına ( Diyabet ) geçişi ve Şeker Hastalığına ( Diyabet ) bağlı organ hasarlarını önlemede önemlidir. Yaşam tarzı değişikliği sayesinde risklerin azalmasıyla birlikte prediyabetten diyabete geçişin önlenebildiği kanıtlanmıştır.
Tanı
Riskli Grup
Açlık (mg/dL)
Tokluk ( OGTT 2. Saat Glukoz)(mg/dL)
Bozulmuş Açlık Glukozu
100-125
Bozulmuş Glukoz Toleransı
140-199
HbA1c
% 5,7-6,4
% 5,7-6,4
KİMLER ŞEKER HASTALIĞI ( DİYABET ) TARAMASI YAPTIRMALI
Fiziksel olarak hareketsiz bireyler
Birinci ve ikinci dereceden akrabalarında Şeker Hastalığı ( Diyabet ) olanlar
≥4 kg bebek doğuranlar ve daha önce gebelik diyabeti tanısı alanlar
Düşük doğum ağırlıkla doğan kişiler
Hipertansiyonu ( ≥140/90 mmHg ya da hipertansiyon tedavisi alanlar) olan kişiler
HDL-kolesterol <35 mg/dl ve/veya trigliserid >250 mg/dl
Polikistik Over Sendromu ‘PCOS’ olanlar
Daha önceki değerlendirmelerde Bozulmuş Açlık Glukozu veya Bozulmuş Glukoz Toleransı olanlar
Kardiyovasküler hastalığı olan bireyler
Kronik dejeneratif beyin hastalığı olan veya antipsikotik ilaç kullananlar
Organ nakli yapılmış hastalar
Yukarıdaki kriterler yoksa taramaya 45 yaşında başlanmalıdır.
ŞEKER HASTALIĞI ( DİYABET )TAKİBİNDE KULLANILAN TESTLER
Hastaların günlük olarak glukoz değerlerini hasta başı cihazda kontrol etmeleri gerekmektedir. Açlık glukoz değerleri, 80-130 mg/dL tokluk glukoz değerleri < 180 mg/dL olması gerekmektedir.
HbA1c: Yılda en az 2-4 kez kontrol edilmelidir. HbA1c değerinin %7’nin altında tutulması gerekmektedir.
C-Peptid Düzeyi: Tip 1 DM’yi TİP 2 DM den ayrımında, insülin tedavisinin gerekli olup olmadığı düşünülen bazı Tip 2 DM olgularının saptanmasında açlık veya uyarılmış C-peptid düzeyleri faydalı olabilir.
Adacık otoantikorları: Anti-glutamik asit dekarboksilaz (Anti-GAD), adacık hücre antikoru(ICA), insülin otoantikoru (İAA), anti-tirozin fosfataz (IA2) gibi antikorlar Erişkin yaşta (genellikle 30 yaşından sonra) görülen tip 1 diyabet formu, ‘erişkinde latent otoimmun diyabet’ (latent autoimmune diabetes inadult, LADA) belirlenmesinde. LADA’nın otozomal dominant geçiş gösteren, 25 yaşından önce diyabet gelişmiş, zayıf, adacık otoantikorları negatif olan hastalarda MODY’den ayrımında yararlıdır.
Fruktozamin: Gebelikte kısa süreli glukoz kontrolünü değerlendirmek için ve HbA1c nin kullanımının kısıtlı olduğu durumlarda kullanılır.
Böbrek Fonksiyon Testleri: Üre, Kreatinin, Ürik Asit, Tam İdrar ve Mikroalbuminüri. Böbrek hasarının belirlenmesi için yıllık takibi gereklidir.
Lipid paneli ((Total Kolesterol, HDL-Kolesterol,LDL-Kolesterol, Trigliserid): Şeker Hastası ( Diyabet )nbireylerde aterosklerotik vasküler hastalık riski, diyabetik olmayanlara göre 2-4 kat artmıştır. Bunu etkileyen en önemli etmenlerden birisi de dislipidemidir. Bütün Şeker Hastalığı ( Diyabet ) tanısı almış kişilerin yıllık olarak lipid profilleri istenmeli ve eğer normal ise her iki yılda bir ölçümler tekrar edilmelidir
KAN ŞEKERİNİN HEDEF DEĞERDE TUTULMASI DİYABETE BAĞLI KOMPLİKASYONLARIN ÖNLENMESİ İÇİN GEREKLİ VE ÖNEMLİDİR.