Koronavirüs 2019 yılı aralık ayında Çin’in Wuhan bölgesinde ortaya çıkmasıyla birlikte dünyayı etkisi altına aldı. Hastalığın başlangıç kaynağı henüz netlik kazanmamıştır. Ancak eldeki veriler, Çin’in Wuhan bölgesindeki Huanan Deniz Ürünleri Toptan Satış Pazarında yasadışı olarak satılan vahşi hayvanları işaret etmektedir.
Hafif, orta ve ağır olmak üzere farklı hallerde seyredebilen Koronavirüs (corona virüs) daha önce 2002’de çıkan SARS ile 2012’de çıkan MERS virüsüyle aynı gruptandır. Soğuk algınlığına benzer bir tabloyla ortaya çıkan coronavirüsün 2020’de çok ağır tablolarda seyrettiği görülmüştür. Bu virüs insanlara geçtiği zaman mutasyona uğrar ve insanlar arasında yayılabilir.
Bulaşma yolu:
Yakın temasla insandan insana damlacık yoluyla veya öksürme, hapşırma ile bulaşan bir enfeksiyondur.Kuluçka dönemi, yani enfekte olma ile semptomları gösterme arasındaki süre 2 ile 14 gün arasında değişebilir. Hastaların yaklaşık % 80’inde yalnızca hafif semptomlara neden olur.
Belirtileri:
Kuru öksürük, ateş,titreme, halsizlik, kas eklem ağrısı, boğaz ağrısı, baş ağrısı,burunakıntısı, Tat ve koku kaybı, zatürre, solunum sıkıntısı,nefes darlığı, ishal, bulantı, kusma, iştahsızlık,Konjunktivit, Ciltte döküntü ya da el veya parmaklarda renk değişimi. Şiddetli vakalarda ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilir.
Özellikle yaşlılarda, kanser ya da bağışıklığı baskılayan hastalıkları olanlarda, akciğer hastalıkları bulunanlarda , diyabet (şeker hastalığı) olanlar, hipertansiyon hastaları,yani altta yatan kronik hastalıkların varlığında hastalık daha da ağır seyredebilir.Hamilekadınlardaki immünolojik ve fizyolojik değişiklikler viral enfeksiyonlara karşı daha hassas olmalarına neden olmaktadır.Bu sebeple gebe kadınlarda Corona virüs daha ağır hastalık tablosuna yol açabilir.
Koronavirüs ilk tespit edildiğinden bu yana binlerce farklı mutasyon geçirmiştir.
Mutasyon sonucu gelişen başlıca varyantlar:
Alfa (İngiltere), beta (Güney Afrika), gama (Brezilya), delta (Hindistan) ,Omicron(Kolombiya) gibi varyantlar. Bu varyantlar daha hızlı bulaşabilmektedir.
Alfa varyantı:
Alfa varyantı 2020’nin sonlarında İngiltere’nin güneydoğusunda tespit edilmiştir. Bu varyantta oluşan mutasyon, virüsün hücre içine girmesini sağlayan S (Spike) proteinin yapısını değiştirmiştir. Bu değişim sonucu alfa varyantı, ilk çıkan koronavirüse oranla daha bulaşıcı hale gelmiştir.
Delta varyantı:
Delta varyantı ilk olarak Ekim 2020 ‘de Hindistan’da ortaya çıkan ve sonrasında tüm dünyaya yayılmaya başlayan COVID-19 virüsü varyantıdır. Ülkemizde de delta varyantları saptanmaktadır. İki doz aşı uygulananlar delta varyantından korunabilir. Fakat tek doz aşı uygulananlarda bu korunma yeterli olmayabilir.Çoğu kişide bu varyantların daha ciddi hastalığa yol açtığını gösteren bir delil yoktur. Altta yatan hastalığı olanlar ve yaşlılar için virüs diğer varyantlarda olduğu gibi daha tehlikelidir. Daha bulaşıcı olan bu virüs aynı şiddette enfeksiyona yol açsa bile daha fazla sayıda kişiye bulaşacağı için özellikle aşısız kişilerde daha fazla hastalık ve ölüme neden olacaktır.
Omicron varyantı :
İlk kez Ocak 2021 ‘de Kolombiya’da tespit edildi. Omicron varyantı delta varyantından daha bulaşıcıdır.Daha ciddi hastalıklara neden olup olmadığı araştırılmaktadır. Omicron varyantı vakaları şu anda küresel olarak yaygın olarak görülmektedir.Ülkemizde de 7 Eylül 2021’den itibaren ‘Omicron varyantı’ yaygın olarak görülmektedir.
Korunma:
Uzun bir süredir yaşantımızda olan COVID-19 salgın hastalığına karşı maske, mesafe ve hijyen tedbirleri ile korunmaya çalıştık. Araştırmalar sorası bu hastalığa karşı etkili olan aşı geliştirildi. Toplumun çoğunun aşılanması ile COVID-19 salgınının kontrol altına alınabileceği düşünülmektedir.
Genetik dizilimde farklılık görüldüğünde yani majör mutasyonlar , virüsün karakterini ve davranış biçimini değiştirebilir. Varyantlar aşıların koruyuculuğunu azaltabiliyor ve antikorlara karşı direnç geliştirebiliyor.
Tüm varyantlardan korunmak için önerilen enfeksiyondan korunma önlemleri aynıdır. El hijyeni, sosyal mesafenin korunması, maske, iyi bir havalandırma ve aşı dikkat edilmesi gereken uygulamalardır.
Hem aşılanan hem de daha önce koronavirüs geçirenler tekrar yeniden covid-19 enfeksiyonuna veya Varyant suşa yakalanabilirler.
Antikorların en az 3-6 ay kanda bulunduğu gösterilmiştir. Aşı virüsün bulaşmasını ya da bir başka kişiye bulaştırılmasını önlememektedir. Bulaştığı kişide hastalığın ağır seyretmemesini sağlamaktadır.
Tedavi:
Corona virüs hastalığı olan çoğu kişide hafif seyirli olduğundan ilaç tedavisine gerek kalmadan iyileşir. Ancak, bazı belirtileri azaltmak ve hastayı rahatlatmak için ağrı kesici-ateş düşürücüler, öksürük ilaçları ile bol sıvı desteği ve istirahat önerilir.
Koronavirüs, ortalama 10-14 günde iyileşir. Kişinin bağışıklığı, yaş, altta eşlik eden hastalıklarına göre değişebilir.